جامعه شناسی پدیداری زیارت؛ پدیدارشناسی تجربی زیارت امام رضا «ع»

موضوع رساله حاضر، جامعه شناسی پدیداری زیارت است که در آن زیارت در قالب واقعیتی دینی و دارای دو بعد عینی و ذهنی در نظر گرفته شده است. در بعد عینی زیارت، مفاهیمی چون نهادمندی و توجیه مندی آن طرح شده و در بعد ذهنی، به درونی سازی و تجربه زائران از زیارت پرداخته شده است. نکته و مفهوم کلیدی که در پدیدارشناسی طرح شده، مفهوم بین الاذهان است که توسط شوتس، در جامعه شناسی پدیداری با تعبیر معنای عینی دنبال شده است. بر این اساس و از طریق مراحل روش پدیدارشناسی تجربی، سعی شد تا معنای عینی یا همان ویژگی های تعمیمی زیارت حاصل شود. بر این اساس برای زیارت، چهار مقوله اصلی شامل مقوله عاطفی (تجربی)، خواستن، آداب مندی و توجیه مندی زیارت نزد زائر، شناسایی شد. ذیل مقوله عاطفی، احساس معنویت، آرامش، خضوع، توسل، ارتباط عاطفی با امام، مورد توجه امام بودن، و اعتماد داشتن به او، واحدهای معنایی مشترک را شکل داد. هم چنین همه زائران در داشتن خواسته و رعایت حداقلی از آداب، مشترک بودند. ضمن این که در نگاه همه آنان، امام، ویژگی هایی داشت که او را شایسته زیارت می کرد، مانند علم، قدرت و... . بیشترین تفاوت بین زائران نیز در رعایت آداب و نحوه انجام زیارت بود.